Sách có vị trí, vai trò rất quan trọng trong việc góp phần nâng cao nhận thức, kiến thức, phát triển nhân cách văn hóa cho mỗi con người. Đọc sách đã trở thành một nhu cầu thiết yếu của mỗi con người.

Sự ra đời và ý nghĩa Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4

Lịch sử của “Ngày hội đọc sách” được ra đời từ hơn 80 năm trước ở Tây Ban Nha, vào ngày 23/4, người ta yêu mến tặng nhau những cuốn sách kèm theo những đóa hoa hồng và bất cứ ai mua sách sẽ được tặng kèm theo một bông hồng đẹp. Từ đó hằng năm, truyền thống tốt đẹp này được người Tây Ban Nha phát triển thành “Ngày hội đọc sách” trên các đường phố. Sau đó hoạt động văn hóa có ý nghĩa này lan rộng ra nhiều nước ở Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Á, Châu Phi dưới nhiều hình thức như: Tuần lễ đọc sách, Ngày Sách, Tuần lễ thư viện. Từ năm 1995, tổ chức UNESCO đã chính thức chọn ngày 23 tháng 4 hằng năm là Ngày Sách và Bản quyền thế giới.

Trên thế giới, lễ hội sách, Ngày hội đọc sách đã và đang mang lại những giá trị đích thực và hiệu quả hết sức to lớn. Hằng năm, hoạt động này đã thu hút sự chú ý, quan tâm của hàng triệu người đọc, nhà văn, nhà nghiên cứu, nhà quản lý ở mỗi nước; bất kể già, trẻ, gái, trai; bất kể mọi thành phần giàu, nghèo trong xã hội. Đặc biệt là trong bối cảnh bùng nổ thông tin hiện nay thì việc tổ chức các Ngày sách và Văn hóa đọc càng góp phần khẳng định: Sách và văn hoá đọc mãi mãi trường tồn.

Ở Việt Nam, nhận thấy tầm quan trọng của văn hóa đọc, xem việc phát triển văn hóa đọc chính là động lực, là công cụ quan trọng để góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 284/QĐ-TTg ngày 24/2/2014, lấy ngày 21/4 hàng năm là ngày Sách Việt Nam; đồng thời có Quyết định số 329/QĐ-TTg ngày 15/3/2017 ban hành Đề án “Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”. Việc lấy ngày 21/4 là ngày Sách Việt Nam có ý nghĩa rất quan trọng. Đây là thời điểm ra mắt cuốn sách đầu tiên của Việt Nam là cuốn “Đường Kách mệnh” của Chủ tịch Hồ Chí Minh – tác phẩm đầu tiên bằng tiếng Việt được in bởi những người thợ in Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tác giả lớn, một Danh nhân văn hóa, các tác phẩm của Người có giá trị không chỉ đối với người dân Việt Nam mà còn được bạn bè quốc tế đón nhận.

Vào ngày 4/11/2021, để phát triển văn hóa đọc nâng lên tầm cao mới, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1862/QĐ-TTg về việc tổ chức Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam. Theo đó, quyết định tổ chức Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam vào ngày 21/4 hàng năm trên toàn quốc nhằm khẳng định vị trí, vai trò, tầm quan trọng của sách đối với việc nâng cao kiến thức, kỹ năng, phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người; khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, tạo dựng môi trường đọc thuận lợi; hình thành thói quen đọc sách trong gia đình, trường học, cơ quan, tổ chức; góp phần xây dựng xã hội học tập. Đồng thời tôn vinh người đọc, người sáng tác, xuất bản, in, phát hành, thư viện, lưu giữ, sưu tầm, quảng bá sách và các tổ chức, cá nhân có những đóng góp cho phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng; nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng và các tổ chức xã hội đối với việc xây dựng và phát triển văn hóa đọc Việt Nam.

Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của sách và văn hóa đọc

Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam hướng đến việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của sách và văn hóa đọc. Sách là kho tàng tri thức vô tận, là nguồn tài nguyên quý giá cho sự phát triển của mỗi cá nhân và xã hội. Đọc sách giúp con người mở rộng tầm nhìn, bồi dưỡng kiến thức, rèn luyện tư duy, hoàn thiện nhân cách. Việc xây dựng văn hóa đọc là góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm bản sắc dân tộc.

Khuyến khích mọi người đọc sách

Ngày này nhằm khuyến khích mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, hình thành thói quen đọc sách. Đọc sách cần được vun đắp từ nhỏ, khi còn ngồi trên ghế nhà trường để rèn luyện khả năng tư duy. Mỗi gia đình nên xây dựng tủ sách, khuyến khích con em đọc sách mỗi ngày. Các trường học cần tổ chức các hoạt động khuyến đọc, tạo môi trường đọc sách thân thiện, hấp dẫn cho học sinh. Các cơ quan, tổ chức cũng cần tạo điều kiện cho cán bộ, công nhân viên đọc sách, góp phần nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ.

Phát triển phong trào đọc sách

Phát triển phong trào đọc sách là góp phần xây dựng xã hội học tập. Xã hội học tập là xã hội mà mọi người đều có ý thức học tập suốt đời, học tập để phục vụ công việc, phục vụ cuộc sống và phát triển bản thân. Đọc sách là một trong những con đường quan trọng để xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ như vậy.

Tôn vinh giá trị của sách

Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam cũng là dịp để tôn vinh giá trị của sách, đồng thời khẳng định vai trò, vị trí và tầm quan trọng của sách trong đời sống. Sách là người thầy, người bạn đồng hành không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi con người. Đó cũng là nguồn tri thức vô tận, là kho tàng văn hóa của nhân loại. Đọc sách giúp con người mở rộng tầm nhìn, bồi dưỡng tâm hồn, hoàn thiện nhân cách.

Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 329/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 với quan điểm:

• Sự phát triển của văn hóa đọc là một trọng điểm quan trọng trong việc nâng cao trình độ văn hóa, giáo dục của đất nước.
• Văn hóa đọc được thúc đẩy thông qua việc khai thác hiệu quả và không ngừng mở rộng nguồn vốn tri thức, văn hóa của người Việt Nam, đồng thời tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa tri thức của nhân loại.
• Chính phủ cam kết hỗ trợ phát triển văn hóa đọc, đồng thời thúc đẩy sự đa dạng hóa và kêu gọi sự tham gia của mọi nguồn lực trong xã hội tham gia phát triển.
• Các cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể, tổ chức xã hội, các cơ sở giáo dục và các tổ chức khác liên quan cùng gia đình, cộng đồng, đều phải chịu trách nhiệm và tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy văn hóa đọc.

Định hướng đến năm 2030, người dân phát triển thói quen đọc và kỹ năng tiếp cận, sử dụng thông tin và tri thức tại môi trường sinh sống, học tập và làm việc. Các chỉ tiêu phát triển văn hóa đọc sẽ được duy trì và củng cố, đồng thời cải thiện môi trường đọc. Công tác hoạt động thư viện và xuất bản sẽ được tăng cường để đáp ứng nhu cầu đọc của người dân, bao gồm cả sản phẩm in và điện tử.

Năm 2021, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phê duyệt Kế hoạch 3042/KH-BTTTT về phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng giai đoạn 2021-2025.

Nhằm thúc đẩy việc triển khai Đề án Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, thuộc lĩnh vực xuất bản giai đoạn 2021 - 2025,  cần xác định các nhiệm vụ trọng tâm. Mục tiêu là nâng cao chất lượng các hoạt động phát triển văn hóa đọc để lan tỏa văn hóa đọc mạnh mẽ hơn trong cộng đồng. Đồng thời, cần phối hợp triển khai các nhiệm vụ đã được đề ra trong Kế hoạch phát triển văn hóa đọc giai đoạn 2020 - 2030, theo hướng xã hội hóa, nhằm đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong hoạt động của Bộ Thông tin và Truyền thông.

Hơn cả một sự kiện, Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam là lời kêu gọi mỗi cá nhân, tập thể, tổ chức hãy dành thời gian cho sách, nuôi dưỡng tình yêu đọc sách trong chính mình. Bởi sách là kho tàng tri thức vô giá, giúp con người mở rộng tầm nhìn, bồi dưỡng tâm hồn, rèn luyện tư duy và hoàn thiện bản thân.

Các cá nhân, tổ chức, trường học, cơ quan cùng chung tay để biến mỗi ngày thành Ngày Sách, biến mỗi gia đình thành một thư viện thu nhỏ, và hãy cùng nhau xây dựng một Việt Nam ham đọc, biết đọc và sáng tạo. Đặc biệt là trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, khi mà con người có thể tiếp cận thông tin một cách dễ dàng qua internet và mạng xã hội, việc đọc sách giúp ta chọn lọc, tiếp nhận thông tin một cách có hệ thống, hiệu quả, tránh bị nhiễu bởi những nguồn tin sai lệch.